Të dhëna interesante e të panjohura për qëndrimin e Shqipërisë për Kosovën e viset tjera shqiptare në ish-Jugosllavi

Shkruan: Bedri Halimi

TË DHËNA INTERESANTE E TË PANJOHURA PËR QËNDRIMIN E SHQIPËRISË PËR KOSOVËN E VISET TJERA SHQIPTARE NË ISH JUGOSLLAVI

Enver Hoxha: Kosova është Shqipëri, Tiranë, Neraida, 1999

Në vend të prologut

Padrejtësitë ndaj Shqipërisë dhe trojeve shqiptare që nga viti 1912 nga fuqitë e mëdha dihen. Po këto padrejtësi ndaj shqiptarëve vazhduan dhe në periudhën e para Luftës së Dytë Botërore, ku trojet shqiptare ishin nën të ashtuquajturën mbretëri SKS. Dihen edhe tradhëtitë e palës jugosllave, në mbledhjen e AVNOJ-it, ku nuk u bisedua fare për shqiptarët, e që vendimet saj ishin në kundërshtim me parimet e mbledhjes së Bujanit.

Vendimet e Bujanit, u tradhëtuan në përfundim të Luftës së Dytë Botërore, me të ashtuquajturin Kuvendi i Prizrenit, ku në mënyrë të dhunshme e të njëanshme Kosova vazhdoi të mbetët sërish nën zgjedhën serbo-jugosllave. Shqipëria si aleat i luftës antifashiste, në përfundim të luftës nuk kishte mundësi që me luftë ta rikthente Kosovën dhe viset tjera shqiptare që mbetën nën ish Jugosllavi. Por a u pajtua Shqipëria me këtë gjendje?

Cilat ishin veprimet e Shqipërisë pas Luftës së Dytë Botërore në drejtim të Kosovës dhe viseve tjera shqiptare të mbetura në nën ish Jugosllavi?

Nga shkrimet dhe librat e shumtë, artikuj, analiza, polemika, vështrime etj, të Enver Hoxhës, gjenden edhe një varg shkrimesh të tilla që flasin për Kosovën dhe viset tjera shqiptare nën ish Jugosllavi.
Të gjitha këto flasin se Shqipëria kurrë nuk u pajtua me gjendjen që iu imponua nga faktorët ndërkombëtar.

Kështu djali i Enver Hoxhës, Iliri, më 1999, ka bërë grumbullimin e disa shënimeve të Enver Hoxhës që flasin për Kosovën. Këto shkrime përfshijnë periudhën deri te shkrimi me titull: Panoramë, i datës 30 dhjetor 1984.

Brenda këtij libri prej 287 faqeve, janë prezantuar 125 shkrime, shënime, analiza, polemika, …
Nga përmbajtja e këtyre shkrimeve, shihet se interesimi për Kosovën nga ana e Shqipërisë nuk ka munguar, në të gjitha format dhe mundësitë që ka pasur mundësi të veprojë.

Sigurisht përderisa Shqipëria ka qenë e njohur ndërkombëtarisht si shtet, ka pasur edhe obligime ndërkombëtare. Kështu ajo duke qëndruar neutrale apo më mirë të thuhet kundër te dy blloqeve, është dashur të bëjë përpjekje të mëdha për ta plasuar të vërtetën për shqiparët në ish Jugosllavi para opinionit ndërkombëtar. Kur kihet parasysh se për të gjitha problemet e brendshme në ish Jugosllavi, çdo gjë që lidhej me shqiptarët, shteti Jugosllav përmes mekanizmave të vet është munduar ta plasoj të vërteten e vet si për shqiptarët dhe pozitën e tyre në ish Jugosllavi, e në anën tjetër, për të shpërqendruar vemendjen nga e vërteta, duke e akuzuar Shqipërinë për përzierje në punët e brendshme, dhe për përpjekje për rrënimin e sistemit në Jugosllavi.

Në këto shkrime shihet se si dhe me çfarë zgjuarsie diplomatike, shteti shqiptar ka prezantuar para opinionit ndërkombëtar të vërteten për shqiptarët dhe pozitën e tyre në ish Jugosllavi, pa u konfrontuar me mekanizmat ndërkombëtar rreth detyrimeve ndërkombëtare që kishte Shqipëria.
Ndihmesa ishte e shumëllojshme, përmes propagandës, përmes plasimit të së vërtetës se çfarë po ndodh në ish Jugosllavi, çfarë po ndodh në Kosovë e vise tjera shqiptare në ish Jugosllavi, përmes librave letrar, kulturor, e shkencor; përmes aktiviteteve të ndryshme kulturore, artistike e shkencore.
Po, në disa shkrime, Enver Hoxha e pranon se edhe kanë bërë gabime, dhe gabimin më të madh që e konsideron, është fakti që i është besuar në mënyrë të sinqertë palës jugosllave gjatë luftës, ku pala jugosllave ishte pajtuar në parim që pas luftës, çështja e Kosovës do të vendoset sipas parimit të të drejtës së popujve për vetvendosje. Në fakt kjo nuk ndodhi dhe në vend të vetvendosjes, u përdor akti i bashkangjitjes së Jugosllavisë, përkatësisht Serbisë, Malit të Zi e Maqedonisë.

Në shumë shkrime shihet edhe histeria e politikës serbe dhe jugosllave duke e sulmuar Shqipërinë përmes Tanjugut, NIN-it, Borba etj., sa herë Shqipëria ka publikuar shkrime për realitetin e Shqiptarëve të ish Jugosllavi; për dhunën ndaj shqiptarëve në ish Jugosllavi; për demostratat e vitit 1968, për ato të vitit 1981 etj.

Pala serbe nën maskën jugosllave nuk ka reshtur së sulmuari Shqipërinë për përzierje në punët e brendshme të Jugosllavisë, për përzierje në demonstrate dhe ndikimin e Shqipërisë gjoja se ka dorë në to, etj.

Kështu Stane Dolanc si ministër Federativ i Punëve të Brendshme, disa herë ka potencuar para gazetarëve jo vetëm jugosllav por edhe gazetarëve të gashtëm se Shqipëria nuk ka gisht në demostratat e vitit 1981. Në anën tjetër kryepolici i Jugosllavisë, Franjo Herleviq, e bën të kundërtën duke e sulmuar Shqipërinë dhe duke e bërë përgjegjëse atë për nxitje të drejtpërdrejtë të demostratave të vitit 1981.

Propagandës së tillë me argumente i është kundërvënë pala Shqiptare përmes të gjithë mekanizmave të saj, amabasadave, shkrimeve dhe publikimeve në ATSH, gazetën Zëri i Popullit, Radio Tiranën, Radio Kukësin, Radiotelevizionin shqiptar etj.

Gjithherë argumentet e palës shqiptare janë përkrahur edhe nga gazeta përendimore të shteteve të ndryshme si në Gjermani, Francë, Itali etj.

Shumë konstatime në anliza të Enver Hoxhës, për të ardhmen e Jugosllavisë kanë dalur të sakta, dhe këto janë dhënë shumë dekada para se të ndodhnin ngjarjet e vitit 1981.

Në disa analiza të prezantuara në këtë libër, Enver Hoxha, ju drejtohet stafit diplomatik shqiptar, duke ja dhënë kornizat e veprimit palës shqiptare për secilën situatë të mundshme, madje edhe për situatë hipotetike të luftës, që në fakt koha ka vërtetuar se kanë dalur të sakta në raport me shqiptarët, por edhe me luftërat që kanë ndodhur në ish Jugosllavi më vonë.

Këtu për shembull në faqen 177, në shkrimin “çfarë pohon e çfarë mohon zoti Dragosavac” Enver Hoxha thotë “Në RSF të Jugosllavisë dhe posaçërisht të RS të Bosnje e Hercegovinës e në Krahinën Socialiste Autonome të Kosovës dhe kudo që jetojnë shqiptarët, është shkuar deri atje sa të krijohet një “kombësi myslimane”. “Kombësia myslimane” është një specifikë e Jugosllavisë, por për çudi në Jugosllavi nuk ka “kombësi kristiane ortodokse” dhe as “kombësi katolike romane”! Për këtë s’duhen shpjegime, ajo shpjegohet lehtë.”

Në vend të epilogut

Nëse dikush do të shprehte mendim mohues për vlerat e këtij libri, të tillëve do tu sugjeronim së pari që ta lexonin këtë libër dhe së dyti do të potenconim faktin se lufta e UÇK-së në Kosovë nuk do të mund të bëhej pa Shqipërinë, dhe konkretisht pa Shqipërinë e Enver Hoxhës. Ishte Shqipëria e kësaj periudhe që përgatiti armatim jo vetëm për mbrojtjen e vet por edhe për luftën e mundshme të parashikuar që do të ndodhte në hapësirat e ish Jugosllavisë, e rrjedhimisht edhe në Kosovë.
Së treti, këtë e sqarojnë edhe arsyet se përse Shqipëria gjatë luftës së fundit të UÇK-së nuk mori pjesë drejtpërdrejtë në luftë ndaj Serbisë (e që janë të njëjtat arsye të detyrimeve ndërkombëtare të shtetit shqiptar për të mos u involvuar në luftë jashtë kufijve ekzistues të shtetit shqiptar).
Gjithsesi ky libër do tu hyj në punë shumë studiuesve të fushës së historisë që merren me këtë periudhë, por ky libër u hy në punë edhe lexuesve të rëndomtë të cilët duan të jenë të informuar prej materjaleve konkrete të kohës, për periudhën për të cilën flitet.