Si do të duket Gaza një ditë pas përfundimit të luftës?

Kur Antony Blinken mbërriti në Lindjen e Mesme në vizitën e tij më të fundit, një nga qëllimet e sekretarit të shtetit të SHBA-së ishte të hiqte një pjesë të mjegullës mbi atë që ndodh me Gazën pas luftës, por ai po përballet me rezistencën si nga Izraeli ashtu edhe nga shtetet arabe.

Ministri i Jashtëm i Jordanisë, Ayman Safadi, tha të shtunën në një konferencë shtypi së bashku me Blinken: “Çfarë do të ndodhë më pas? Si mund të argëtohemi se çfarë do të ndodhë në Gaza kur nuk e dimë se çfarë lloj Gaza do të mbetet pas kësaj lufte? A do të flasim për një shkretëtirë? A do të flasim për një popullsi të tërë të reduktuar në refugjatë? Thjesht, ne nuk e dimë – nuk i kemi të gjitha variablat për të filluar të mendojmë për këtë.”

Propozimi tentativ i SHBA-së është që një Autoritet Palestinez i reformuar, i dominuar nga sekularisti Fatah, i cili administron Bregun Perëndimor, të kthehet në Gaza.

Por kjo refuzohet nga e drejta e Izraelit.

Për shembull, ministri izraelit i financave, Bezalel Smotrich, në një intervistë të fundjavës në Channel 12 të Izraelit, hodhi poshtë këshillën e SHBA për t’u larguar nga Gaza pasi të përfundojë lufta.

Ai tha: “Ditën më pas, gjëja më e rëndësishme është se nuk do të ketë Hamas në Gaza dhe do të ketë kontroll operacional nga Forcat e Mbrojtjes së Izraelit për vite me radhë. Nuk është se ne do të shkatërrojmë Hamasin dhe një trup tjetër do të vijë”.

Po kështu, Prof Jacob Nagel, një ish-këshilltar për sigurinë kombëtare i kryeministrit izraelit, Benjamin Netanyahu, ka këmbëngulur se Izraeli nuk mund të rrezikojë të heqë dorë nga kontrolli i sigurisë së Gazës.

“Pavarësisht se cili ent do të marrë përgjegjësinë për çështjet civile të Gazës, Izraeli do të jetë autoriteti i plotë i sigurisë. I tërë Rripi i Gazës, veçanërisht qyteti i Gazës, do të çmilitarizohet dhe nuk do të përmbajë tunele, armë apo aftësi për të prodhuar armë.

Të gjitha mallrat që hyjnë në Gaza do të monitorohen plotësisht nga Izraeli dhe forcat izraelite të sigurisë do të jenë në gjendje të hyjnë në Gaza në çdo kohë, kudo, për të siguruar heqjen e çdo kërcënimi të mundshëm ndaj Izraelit.”, tha ai.

Edhe pse Hamasi dhe Fatah kanë qëndrime të ndryshme për të ardhmen e Izraelit, Hamasi mbron shkatërrimin e Izraelit.

Fatah u dëbua nga Gaza nga Hamasi në vitin 2007 në një betejë të përgjakshme pasi humbi zgjedhjet legjislative në 2006. Izraeli u largua në mënyrë të njëanshme nga Gaza në 2005.

Blinken tha në një seancë dëgjimore të Senatit të SHBA javën e kaluar se do të kishte “më së shumti kuptim” që një “Autoritet Palestinez efektiv dhe i rigjallëruar të ketë qeverisjen dhe në fund përgjegjësinë e sigurisë për Gazën”.

Në një konferencë të shtunën, një zyrtar i lartë i Shtëpisë së Bardhë tregoi vendosmërinë e SHBA-së për ta bërë Autoritetin Palestinez partnerin e saj për paqen, duke thënë se duhet të ndërmerren hapa për të rritur autoritetin e tij, duke përfshirë përfundimin e ndalimit të fondeve nga Izraeli për të. “Hamasi është armiku i Autoritetit Palestinez – ky është mendimi ynë”, tha zyrtari.

Në një intervistë të fundit me Guardian, kryeministri i Autoritetit Palestinez, Mohammad Shtayyeh, përjashtoi mundësinë e hyrjes në Gaza për të zëvendësuar Hamasin pa një marrëveshje gjithëpërfshirëse që përfshin Bregun Perëndimor dhe lindjen e një shteti palestinez.

Fatah ka frikë se nëse do të merrte Gazën pa një horizont të qartë politik, do të shihej si bashkëpunëtor në dhunën izraelite dhe amerikane, duke u parë edhe një herë si nënkontraktor i sigurisë së Izraelit.

Brian Katulis, nga Instituti i Lindjes së Mesme, ka sugjeruar që disa nga ushtrimet për ndërtimin e një partneriteti rajonal të sigurisë “ditë pas” për të shkuar në Gaza “duke si tokë fantazi sepse aktualisht shtetet arabe thjesht nuk shohin sy për sy me Amerikën për shkak të mbështetjen e saj për mënyrën se si po zhvillohet lufta”.

Opsionet reale eventuale në dispozicion të komunitetit ndërkombëtar për qeverisjen e ardhshme të Gazës do të varen pjesërisht nga mënyra se si politika izraelite i përgjigjet traumës së saj.

Sondazhet kanë treguar se mbështetja personale për Netanyahun po shuhet, me ndarjen kryesore nëse ai duhet të japë dorëheqjen menjëherë apo më vonë.

Nëse politika izraelite kaloi përmes një ndryshimi hapash, disa nga opsionet për një forcë të përkohshme shumëkombëshe në Gaza bëhen më të realizueshme.

Ish-ambasadori i respektuar egjiptian Abderahman Salaheldin për shembull ka propozuar një forcë shumëkombëshe që mund të hyjë në Gaza për të mbledhur të gjitha armët e mbajtura nga të gjitha fraksionet palestineze atje.

“Misioni i kësaj force do të jetë për një periudhë kalimtare prej dy vitesh derisa të formohet, trajnohet dhe pajiset një forcë policore palestineze nga Rripi i Gazës për të marrë përsipër detyrat e ruajtjes së sigurisë”, tha ai. Ai mision mund të përpiqet të ketë autoritetin e një rezolute të Këshillit të Sigurimit të OKB-së, por kjo do të kërkonte unanimitet të OKB-së.

Por Izraeli, me armiqësinë e tij ndaj Kombeve të Bashkuara, do të kundërshtonte çdo forcë paqeruajtëse të udhëhequr nga OKB-ja, duke lënë një opsion më realist të një force shumëkombëshe ad hoc. Kjo mund të ketë ose një komponent arab ose diçka të ngjashme me trupën paqeruajtëse të Forcave Shumëkombëshe dhe Vëzhguesve që mbikëqyr zbatimin e dispozitave të sigurisë të traktatit të paqes egjiptio-izraelite të vitit 1979. Asnjë nga 13 vendet pjesëmarrëse në MFO nuk është nga rajoni.

Shtetet arabe mund të jenë sërish të gatshme të paguajnë për koston e rindërtimit të Gazës, por nuk shkojnë aq larg sa të vendosin trupa në terren për të luftuar palestinezët e radikalizuar dhe të shkatërruar.

Presidenti francez, Emmanuel Macron, ka sugjeruar zgjerimin e rolit të koalicionit ekzistues kundër Shtetit Islamik, por që deri më tani ka gjetur pak mbajtës.

Paralelisht me ngritjen e një administrate të përkohshme në Gaza, SHBA-ja po nxit sërish bisedimet për një zgjidhje afatgjatë të bazuar në dy shtete që jetojnë krah për krah.

Spanja ka ofruar të mbajë një pasues të konferencës së Madridit të vitit 1991 që çoi në marrëveshjet e Oslos. Liga Arabe dëshiron një rol vendimtar. Emiratet e Bashkuara Arabe, Katari dhe Arabia Saudite nuk do të mbledhin miliardat e nevojshme për rindërtimin e Gazës përsëri nëse nuk ka një angazhim serioz për një zgjidhje politike.

E gjithë kjo supozon se SHBA mund të përmbushë objektivin e saj që Izraeli të shkatërrojë Hamasin me një çmim të pranueshëm moralisht dhe diplomatikisht.

Gina Abercrombie-Winstanley, një ish-zyrtare e Departamentit Amerikan të Shtetit me përvojë të gjatë në Lindjen e Mesme, tha në një seminar të Institutit të Lindjes së Mesme javën e kaluar se Izraelit mund ta shohë ende të pakapshme këtë zgjidhje ushtarake. “Pyetjet e vështira po bëhen më të forta tani. Si duket suksesi? Edhe pse ne kemi frazën që zhduk Hamasin, shumica prej nesh nuk besojnë se kjo është e mundur.”