Çka thuhet në Raportin e Progresit për mediat në Kosovë?

Mjedisi mediatik në Kosovë mbetet pluralist dhe korniza ligjore është kryesisht në përputhje me standardet evropiane, por është bërë përparim i kufizuar në adresimin e rekomandimeve të raportit të mëparshëm.

Kështu thuhet në Raportin e Progresit për Kosovën për vitin 2023 sa i përket lirisë së mediave.

Në Raport thuhet se shqetësimet mbeten në lidhje me sulmet dhe kërcënimet fizike, fushatat e shpifjeve publike dhe urrejtjen drejtuar kundër gazetarëve.

“Jo të gjitha kërcënimet ndaj gazetarëve dhe mediave raportohen, ndonëse viti 2022 shënoi një rritje të lehtë të numrit të rasteve të raportuara. Veçanërisht shqetësuese është liria e shprehjes në veri të Kosovës, duke përfshirë edhe auto censurën dhe sigurinë e gazetarëve dhe profesionistëve të medias”.

Po ashtu në Raport bëhet e ditur se nuk pati asnjë përparim në ndryshimin e Ligjit për Radion dhe Televizionin e Kosovës ose për ndryshimin e Ligjit për Komisionin e Pavarur të Mediave për ta harmonizuar atë me Shërbimet Mediatike Audiovizive të BE-së.

“Ky proces duhet të jetë transparent dhe gjithëpërfshirës, ​​me përfshirjen e aktorëve mediatikë dhe shoqërinë civile. Mungesa e vetë qëndrueshmërisë financiare e lë median të pambrojtur ndaj interesave politike dhe të biznesit.

Kjo përforcohet më tej nga mungesa e informacionit dhe e të dhënave për përfituesi përfundimtar i pronësisë së medias – dispozitat për këtë ende nuk janë të parashikuara në ligj”, bëhet e ditur në Raport.

Frikësimi i gazetarëve

Në raport po ashtu thuhet se në vitin 2022, Asociacioni i Gazetarëve në Kosovë (AGK) ka raportuar 33 raste të frikësimit, kërcënimet dhe sulmet ndaj gazetarëve dhe profesionistëve të tjerë të medias, një rritje me 29 raste raportuar në vitin 2021.

“Nga këto, 19 raste janë klasifikuar si kërcënim dhe ngacmim ndaj personave fizikë (gazetarë), tetë ishin sulme fizike dhe gjashtë sulme kundër mediave, organizatat mediatike dhe/ose shoqatat e gazetarëve. Më shumë se gjysma e rasteve të sulmeve kundër gazetarëve në shënjestër gratë gazetare. Gjatë periudhës raportuese, Drejtoria për Hetimi i Krimeve të Rënda regjistroi 32 raste të sulmeve fizike ndaj gazetarëve”.

Në Raporton e Progresit bëhet e ditur se statistikat e Këshillit Prokurorial të Kosovës tregojnë se janë 14 raste të nxitjes së sulmeve dhe kërcënimet ndaj gazetarëve, me nëntë raste të zgjidhura.

Siç thuhet në Raport, gjatë majit dhe qershorit 2023, një numër i paprecedentë u regjistruan sulme kundër gazetarëve dhe profesionistëve të medias. AGK regjistroi mbi 30 sulmet, duke përfshirë sulmin fizik, dëmtimin e pajisjeve dhe automjeteve.

Gjatë periudhës raportuese, AGK ka raportuar një rast të kontesteve strategjike kundër publikut paditë për pjesëmarrje (SLAPP) të ngritura nga një person publik kundër gazetarëve.

“Trajtimi i rasteve mbetet e ngadaltë dhe janë dhënë dënime të buta në rastet e gjykuara. AGK avokatët që baza e të dhënave të rasteve të krimit të përfshijë referencë për profesionin e viktimave në mënyrë që mund të identifikohen rastet kundër gazetarëve. autoritetet prokuroriale dhe gjyqësore të Kosovës mori masa për të adresuar krimet ndaj gazetarëve duke emëruar prokurorë të specializuar dhe gjyqtarët. Ata kanë vendosur mbledhjen e statistikave dhe prioritizimin e këtyre rasteve si një objektiv në planin strategjik 2022-2024 për sistemin prokurorial”, bëhet e ditur në Raport.

Tutje në raport thuhet se Ligji për mbrojtjen e burimeve të gazetarëve ende nuk është harmonizuar me standarde europiane.

Pavarësisht përmirësimeve në zbatimin e ligjeve që kanë të bëjnë me aksesin në dokumente publike, sipas Raportit, gazetarët ende hasin disa pengesa, veçanërisht për shkak të vonesave ose mohimit të aksesit nga institucionet publike, duke përfshirë edhe qeverinë.

Sektori i mediave në Kosovë vuan nga mungesa e transparencës në pronësi dhe financim dhe mungesa e vetëqëndrueshmërisë financiare, duke e bërë atë të pambrojtur ndaj ndikimit politik dhe presion financiar. Transmetuesi publik financohet nga buxheti publik, ndërsa privati media mbështetet në reklamat si mjetet e tyre kryesore të të ardhurave. Reklamimi i qeverisë në mediat private nuk lejohen më. Mediat e regjistruara si OJQ vazhduan të marrin mbështetje nga donatorët. Mediat joshumicë në Kosovë mbështeten në projekte afatshkurtra dhe në mbështetjen e donatorëve.

Mungesa e të dhënave për tregun e reklamave dhe strukturat e pronësisë së medias, veçanërisht për ato online media, mbetet një shqetësim.

Ka mungesë transparence në pjesën e tregut mediatik, me disa mediat kryesore që publikojnë sondazhe individuale të shikueshmërisë me mospërputhje të konsiderueshme në rezultatet përkatëse.

Në raport thuhet se në qershor, Agjencia Kosovare për Regjistrimin e Bizneseve e pezulloi licencën e biznesit të Klan Kosova, një nga mediat kryesore private.

“Një veprim i tillë mund të ketë ndikim negativ në gjendjen e lirisë së mediave në Kosovë”, thuhet ndër të tjera në raport.