Fillojnë negociatat mes SHBA-së dhe Iranit për marrëveshjen bërthamore: Trump kërcënon me sulm ushtarak, jep një afat prej 60 ditësh

Negociatat mes Shteteve të Bashkuara të Amerikës dhe Iranit për ndalimin e programit bërthamor të Iranit nisin sot në Oman.

Presidenti i SHBA-së, Donald Trump, ka këmbëngulur prej ditësh që negociatat mes dy palëve të zhvillohen drejtpërdrejt, madje ai kërcënoi me veprime të mundshme ushtarake nëse kjo nuk ndodh.

Nga ana tjetër, Irani njoftoi se bisedimet do të zhvillohen në mënyrë indirekte përmes Omanit, i cili më parë ishte një kanal komunikimi midis SHBA-së dhe Iranit.

“Bisedimet indirekte ofrojnë një mundësi për të vlerësuar seriozitetin e Uashingtonit për një zgjidhje politike me Iranin”, tha një zyrtar iranian i paidentifikuar për Reuters në fillim të kësaj jave.

Ndërkohë, Irani ka lëshuar një njoftim për Irakun, Kuvajtin, Emiratet e Bashkuara Arabe, Katarin, Turqinë dhe Bahreinin se çdo mbështetje për një sulm amerikan ndaj Iranit do të konsiderohet një akt armiqësor.

Ndërprerja e hapësirës ajrore ose territorit për nevojat e ushtrisë amerikane gjatë një sulmi ndaj Iranit do të konsiderohet një akt armiqësor.

Netanyahu nuk dinte asgjë

Në fillim të javës, kryeministri izraelit Benjamin Netanyahu fluturoi në Uashington për t’u takuar me Trump. Pasi mori një telefonatë nga Sekretari amerikan i Shtetit, Marco Rubio, duke thënë se ai duhet të vinte sa më shpejt që të ishte e mundur, Netanyahu mendoi se Trump po e telefononte për tarifat.

“Kjo pasqyron lidhjen e veçantë personale dhe lidhjen e veçantë midis Shteteve të Bashkuara të Amerikës dhe Izraelit, e cila është kaq jetike në këtë kohë,” tha ai nga Budapesti.

Vetëm kur Netanyahu u takua me Witkoff në Blair House të hënën, Witkoff i tha atij se arsyeja e vërtetë që Irani u ftua kaq shpejt ishte se SHBA po hapte negociatat me Iranin të shtunën dhe se ata nuk donin ta vendosnin atë përpara një fakti të kryer.

Kur Netanyahu dhe ekipi i tij u takuan me Trump dhe ekipin e tij në Shtëpinë e Bardhë menjëherë më pas, tha një raport televiziv, Trump filloi takimin e tyre duke pyetur: “Çfarë keni për të thënë për Iranin?”

Pas atij takimi, Izraeli u tha se nuk kishte marrë asnjë garanci se SHBA-ja do të përmbushte kërkesat e saj në lidhje me kushtet e një marrëveshjeje të pranueshme për të penguar programin e armëve bërthamore të Iranit, as ndonjë zotim se çfarë mund të bëjë SHBA nëse bisedimet dështojnë ose nëse Teherani më pas refuzon kushtet e tij.

Megjithatë, Trump tha të mërkurën se Izraeli do të marrë drejtimin në një sulm të mundshëm ushtarak ndaj Iranit së bashku me SHBA-në nëse bisedimet bërthamore dështojnë.

I pyetur nga gazetarët në Zyrën Ovale të mërkurën nëse do të përdorte mjete ushtarake kundër Iranit nëse ata nuk bien dakord për një marrëveshje bërthamore, Trump u përgjigj: “Nëse kërkon një ushtri, ne do të kemi një ushtri. Izraeli padyshim do të jetë shumë i përfshirë në këtë – ai do të jetë udhëheqësi i kësaj,” tha ai, në atë që dukej se ishte hera e parë që kishte kërcënuar në mënyrë eksplicite një sulm izraelit ndaj Iranit.

Rastësisht, Trump ka dhënë një afat 60-ditor për të përfunduar negociatat me Iranin.

Sfondi

Kufizimi i aftësisë së Iranit për të ndërtuar armë bërthamore ka qenë një objektiv kyç i politikës së jashtme për SHBA-në dhe aleatët e saj për dekada.

Në vitin 2015, presidenti i atëhershëm Barack Obama arriti një marrëveshje me Iranin që do të kufizonte aktivitetet e tij bërthamore dhe do të lejonte inspektorët ndërkombëtarë të hynin në vend për të siguruar që objektet të përdoren vetëm për qëllime civile dhe jo për prodhimin e armëve.

Në këmbim, Iranit do t’i ofrohej lehtësim nga sanksionet, të cilat kishin gjymtuar ekonominë e tij.

Kjo marrëveshje është nënshkruar nga Kina, Franca, Gjermania, Rusia dhe Britania e Madhe.

Megjithatë, në vitin 2016, Trump në mënyrë të njëanshme tërhoqi SHBA-në nga marrëveshja. Në vitet që pasuan, Irani shkeli gjithnjë e më shumë kushtet e tij.

Agjencia Ndërkombëtare e Energjisë Atomike ka paralajmëruar se Teherani ka krijuar rezerva të mëdha të uraniumit të pasuruar, i cili mund të përdoret për të prodhuar bomba bërthamore.

Komenti i Trump para fillimit të negociatave

Në një deklaratë përfundimtare përpara se i dërguari i SHBA-së, Steve Witkoff, të shkojë në Oman për bisedime, Trump u tha gazetarëve në aeroport se Irani nuk mund të ketë armë bërthamore.

“Unë dua që Irani të jetë një vend i mrekullueshëm, i madh dhe i lumtur. Por ata nuk mund të kenë armë bërthamore,” tha ai.